Kadınlar ekonomiyi kooperatiflerle kalkındırıyor

Son yıllarda ülkemizde de sayıları artmaya başlayan kadın kooperatifleri hakkında EKOHABER’e değerlendirmelerde bulunan Bursa’daki kooperatif temsilcileri, kadın kooperatiflerinin kalkınmasıyla Türkiye’nin kalkınacağı fikrinde birleştiler.

Kadınlar tarafından özellikle kırsal bölgelerde kurulan kooperatifler, ortaya koydukları birbirinden güzel fikirlerle ve ürettikleri kıymetli ürünlerle ön plana çıkıyor. Kooperatifler sayesinde kadınlar; istihdama katılıyor, mesleki ve sosyal alanda yetkinlikler kazanıyor ve ekonomik kazanç sağlıyorlar. Kadınlar kooperatifleşerek yaşadıkları bölgelerde fark yaratıyorlar. Son yıllarda devlet destekleriyle kadınların kooperatifleşmesinin önü açılıyor. Kadınlar kooperatiflerle el emeklerini ekonomik bir değere dönüştürerek hem aile bütçelerine hem de bölgelerine katkı sağlıyorlar.

Emine Yavuz GÖZGEÇ

AK Parti Bursa Milletvekili

Daha güçlü bir Türkiye hedefine ulaşmada; kadınlarımızın sosyal ve ekonomik alanda, aktif olarak yer almaları, karar alma mekanizmalarına katılmaları büyük önem arz ediyor. İşbirliği ve dayanışma ruhu ile bir araya gelen kadınlarımızın kurdukları kadın kooperatifleri; kadın istihdamının ve girişimciliğinin anahtarı konumunda. Kırsal alanda kadın kooperatiflerinin güçlenmesinin, gelişmesinin adeta ters göçü başlatacağına inanıyorum. Özellikle; tıbbi aromatik bitki yetiştiriciliği; lavanta, ekinezya, yaban mersini gibi farklı ürünlerin yetiştirilmesi, tarımın daha da güçlenmesi, kadın eliyle gerçekleşecektir.

Bursamızda her geçen gün kadın kooperatiflerinin sayısı artıyor. Yerel yöneticilerimiz de kadınlarımıza destek veriyor. Bursa’da kamu kurumları; belediye, üniversite, sivil toplum kuruluşları iş birliğinin en güzel örneklerini görüyoruz. Ticaret Bakanlığı’nın KOOP-DES destek projesine başvuran 2 kadın kooperatifimizin projesi kabul edildi ve hibe almaya hak kazandı. Tabii kadın kooperatifleri için en önemli sorun sürdürülebilirlik ve pazarlama. Bu noktada; yerel yönetimlerimizin, kadın kooperatiflerimizin ürünlerinin satışı; tanıtımı, fuar desteklerinde bulunması çok önemli. Tarım, Ticaret ve Aile Bakanlığı; 3 Bakanlık tarafından imzalanan Kadın Kooperatiflerinin Güçlendirilmesi İşbirliği Protokolü kapsamında, illerde çalıştaylar yapıldı. İl Müdürlükleri düzenli olarak o ildeki kadın kooperatifleri ile bir araya geliyor. Onların sorunlarını dinliyor, çözüm üretiyor. Aile Bakanlığımızın 2021 yılında; 1000 kadına danışman havuzu oluşturma ve danışmanlık hizmeti eğitimi verme hedefi var. Ayrıca kadın STK’ların da bu konuda öncülük etmesi gerektiğine inanıyorum. Hayallerinin peşinden giden; üreten, çalışan, değer katan kadınlarımızın başarı hikayeleri; tüm kadınlarımıza cesaret veriyor. Kadın kooperatiflerimiz; tarım, gıda, eğitim çok farklı alanlarda örnek projeleri hayata geçirerek; girişimciliğin ve istihdamın daha da artmasına katkı koyacaktır.

Semiha ŞAN

Yıldırım Kadın Girişim

Üretim ve İşletme Koop. Bşk.

Kooperatiflerin kadının sosyal ve ekonomik alanda güçlenmesinde rolü çok büyüktür. Çünkü; kadınlar özveriyle, sabırla, imecelik ruhuyla birbirine kenetlenip destek oluyorlar. Kadınlar asla yorulmazlar, yıkılmazlar ve mücadelecidirler. Kooperatifimiz, yoğun göç alan Yıldırım bölgesinde cinsiyete dayalı ayrımcılıktan kaynaklanan toplumsal engelin azaltılarak, iş hayatında kadınların lehine fırsat eşitliğinin sağlanmasında önem taşımaktadır. Bursamızda kadın kooperatiflerimiz çok aktif olarak çalışıyorlar. Bursa bu konuda zengin ve şanslı. Türkiye’de kooperatifler sıralamasında ilk sıradayız. Her geçen gün yeni kooperatifler kuruluyor.

Vergi yükümlülükleri, mevzuat sorunları ve pazar ağlarını karşılaştığımız en büyük sorunlar olarak sıralayabiliriz. Bu sorunların giderilmesi için yerel yönetimlerin desteği şart. Çünkü; kooperatiflerin güçlenmesi için en önemli şey yerel yönetimlerin desteği. Ayrıca kadın kooperatiflerinin ürettiklerini satabilecekleri pazar ağlarına erişimin kolaylaştırılması gerekiyor. Kadın kooperatiflerinin sürdürülebilir olabilmesi için öncelikle eğitim, markalaşma ve mevzuat konularında eğitim ve destekler sunulması gerekiyor. Bunun yanı sıra e-ticaret sitelerinde kadın kooperatiflerine yönelik birtakım kolaylıklar sağlanması lazım. Böylelikle kadınlarımızın el emeği, göz nuru ürünleri sürdürülebilir şekilde pazara ulaşabilir. Kooperatifler gönüllülük esası ile özveri ve fedakarlıkla kuruluyorlar. Kooperatiflerin, kadın emeğinin değerlendirilerek ekonomiye kazandırılması ve kadınların ekonomik özgürlüğüne kavuşmasını amaç edinmesi gerekiyor.

Enerjin BALOĞLU

İnegöl Kadın Girişimi

Üretim ve İşletme Koop. Bşk.

Kadın kooperatifleri sadece ekonomik değil, sosyal alanda da kadına yer açtığı için toplumsal güçlenmeye doğrudan katkı sağlayarak kültürel değerlerin kökleşmesinde olumlu rol oynamaktadır. Bilgi ve emekleriyle ortak gaye için bir araya gelen kadınlar, kooperatifler aracılığıyla çalışma hayatına adım atmakta, ekonomik ve sosyal olarak aktif olmakta, toplumsal örgütlenme ve bütünleşmeyi güçlendirmektedir. Kırsal bölgelerde kooperatifler aracılığıyla ücretsiz aile işçiliğinden emeğini değerlendiren aktif olarak çalışan rolünü üstlenirken, bizler gibi kırsal dışında kurulan işletme kooperatiflerinde ise bir bilgi ve beceriyi sahip olmasına karşın düzenli bir işte aile sorumlulukları nedeniyle iş arayamayan, iş arasa bile bulamayan, kendi işletmesini açma imkanı bulunmayan kadınların çalışmaya hayatına girmesi için aracı olmaktadır. Bu yolla çalışma hayatına adım atan kadınların, çalışma hayatını tanımaları, üretme, kazanma, yönetme ve sorumluluk sahibi olma gibi konularda tecrübe edinebilmeleri mümkün olabilmektedir. Kısaca özetlemek gerekirse kooperatifler aracılığıyla kadınlar bir yanda emeğini değerlendirip çalışma hayatına girerek bilgi ve becerilerini arttırırken, diğer yandan da kendileri için nasıl bir gelecek istediklerine bilinçli karar verebilme olanağı edinmektedirler. Kadın kooperatiflerinin en temel sorunlarının başında başlangıç sermayesi oluşturmak gelmektedir. Küçük birikimlerle oluşan kooperatiflerin kuruluş ve işletme için gereken sermayeyi oluşturmaları zaman almakta, bu durum kadınların çabalarının sonuçlarını görme süresini uzatmaktadır. İstisnai durumlar dışında kooperatife üretim yeri bulmak, yatırım ve işletme sermayesi oluşturmak temel sorunlarıdır. Üyelerin yönetim tecrübesi olmaması bir başka sorun alanıdır. Başlangıçta yaşanan bu sorunların yanında ilerleyen dönemlerde üretimin uygun piyasalarda tutundurulması, satışa sunulması, üretim sürecinde kalite koşullarının sağlanması, markalaşma ve yurtdışı pazarlara açılmak için danışmanlık hizmetlerine ihtiyaç duyulmaktadır. Mevcut koşullarda yapılandırılan hibe desteğinden kooperatifimiz de yararlanmaktadır. Bu desteklerin sürmesi ve özellikle başlangıç sürecindeki kooperatiflere aktif danışmanlık/moderatörlük desteği verilmesi gerekmektedir. İlerleyen aşamalarda sürdürülebilir büyüme için kredi, teşvik ve hibelerin geliştirilmesi, markalaşma ve yurtdışına açılmak için desteklerin kooperatifler özelinde sağlanması pek çok ülkede olduğu gibi ülkemizde de kooperatiflerin ekonomik hayatta daha büyük pay almalarına, ekonominin güçlenmesine, kadınların üretim, istihdam ve girişimci olarak payının artmasına neden olacaktır.

Leyla ŞEKER – Merkez Tirilye

Beldesi Tarımsal Kalkınma Koop. Bşk

Kadınlar ekonomik ve sosyal hayatın içerisinde daima yer aldılar. Özellikle kırsalda, üretimin merkezinde oldular ve yoruldular. Hem ev işi, hem el işi, aynı zamanda tarlada üretim yaptılar. Ne babaları ne eşleri ‘al bu da senin gündeliğin’ demedi. Kırsalda kadının kendi kazancı hiç olmadı. Kurulan kadın kooperatifleri sayesinde kadın, ürettiğinin, el emeğinin karşılığını az da olsa alınca evde eşinin yanında kendi gücünü hissetti. Eşlerinin de onlara bakış açısı değişti. Kadın el emeğinden ürettiğinden para kazanınca daha kaliteli üretim yapar oldu. Zevkle ve aşkla çalışma başladı, yorgunluk azaldı. Bursalı kadınlar olarak hele son yıllarda köylerde, kırsalda kooperatifler kurulması hızlandı. Daha önce kadın dernekleriydi ama şimdi kadın kooperatifleri. Fuarlarda, etkinliklerde, çiftçi günlerinde gelip değerlendirmeler yapıyor, son gelişmeleri takip ediyoruz. Böylece kadınlarımızın ufku açılmış oluyor. Valilik, Büyükşehir Belediyesi ve diğer belediyeler, il tarım müdürlükleri, hep gelişimimiz için gayretteler. Ancak sürdürülebilir geçim kaynağı odaklı destek ve danışmanlık olmadıkça amaca ulaşılamaz görünüyor. Tüm kooperatifler olarak neredeyse dernek gibi kahvaltı salonlarımız var ve erişte, tarhana, kuskus ve mantı gibi unlu mamuller üretiyoruz. Sürdürülebilir geçim kaynağımızı, yörelerimizin tüm insanımızın kalkınmasına yönlendirebilmemiz kooperatifçilikte gerçek başarı olacaktır. Kadın kooperatiflerinin güçlenmesi ve kırsalda kadını erkeği işin içine katarak kalkınma için kooperatifçilik bir devlet politikası haline getirilmelidir. Kooperatifçilik güç birliği olma vasfına yine kavuşmalı, uluslararası standartlarda desteklenmelidir. Çünkü üreticinin gücünün kalmadığı kırsalda kadınlar ancak birkaç kuruş kazandıklarıyla kalıp avunurlar. Kırsalda daha önce geçim kaynakları olan ürüne tekrar döndürülmedikçe kırsal kalkınma gerçekleşemez.

Mahinur Özkaya MAKAR

Zeyniler Çalıkuşu Kadınlar Tarımsal

Kalkınma Koop. Bşk.

Kooperatifler demokratik katılıma dayanır, eşitlikçidir, şeffaf bir hesap verebilirlikleri vardır. Belirli kurallara göre oluşturulur, denetlenir ve çalışmalarını sürdürür. Kadın kooperatifleri ise; kadına, anne, eş kimliği dışında güçlenmesi, bilinçlendirilmesi, üretimin arttırılması, gelir getiren, iş sahibi olarak toplumun bir parçası olması, ülke ekonomisine katkı vermesini sağlar. Ortaklarımız, sosyal yaklaşım içinde bir araya gelir, bir fikirle yola çıkar, rehberlik bulur ve rehabilite olurlar. Seminerlerle, eğitimlerle bilgiye ulaşır, kapasitelerini geliştirirler. Biz diyerek, birbirlerini destekler, paylaşarak, üreterek, sosyal aktivitelerle aralarında güçlü bir sinerji oluşturur, kolektif olmanın verdiği güçle özgüvenler güçlenir ve hayat motivasyonları artar.

Kadın işgücü kırsal alanda temel değerdir. Kooperatifçilik, kırsal kalkınmanın sağlanması, kadının güçlenmesi, gönüllü olarak bir araya gelip, dayanışma oluşturduğu, ekonomik güçlerini birleştirdiği işletme modeli olup, ortaklarının, bölgenin sürdürülebilir kalkınmasına önemli katkı sağlamaktadır. Üreticiler, örgütlü hareketle, ucuz girdi, maliyet, piyasa düzenleyici rolü etkisinde, ürettiği ürünleri bireysel pazardan ziyade kooperatif çatısı altında, üretici-tüketici arsasında pazarlama zincirini kurarak, değerinde, beklentilerini karşılama, devamlılığı olup, daha az riskle, farklı alanlardaki üretimle de ekonomik ve sosyal hayatlarında daha etkin olabilirler. Bursa Kadın Kooperatifleri yönünden güçlü bir şehir. Yerel yönetimlerle, destekleyici kurum ve kuruluşlarla etkileşim içinde, istişarelerimiz, ilişkilerimiz kuvvetlenmiştir. İş birlikçi yaklaşım içinde, bilgi, değerlendirme toplantıları, ziyaretler yapılmaktadır. İş, ürün geliştirme ve pazarlama faaliyetlerini desteklemek, yöresel, geleneksel ve doğal ürünleri pazarla buluşturma konusunda çalışmalar başlamıştır. Kamu kurum ve kuruluşları, yönetimlerin kadın kooperatiflerinden ürün ve hizmet satın almalarına imkân verecek politikalar geliştirilmesi, ihale yapılmaksızın mal ve hizmet alımı yapılabilecek kuruluşlar arasına kadın kooperatifleri de eklenmesi, tarım ürünlerinin, işlenmesi, depolanması, paketlenmesi gibi ürünlerin katma değerinin yükseltilmesine yönelik yatırımlara destek verilmesi, Sosyal Güvenlik Kanununda kadın kooperatifleri ortaklarının ve YK üyelerinin sigortalanmasına ilişkin düzenleme kolaylıkları getirilmesi, kooperatiflerin kuruluş, işletme, vergi, genel kurul, noter, ticaret odaları, vergi gibi zorunlu giderlerin masraflarının indirimi, muafiyetlerinin uygulanması, fon kuruluşlarının mevcut programlarına erişiminde, kolaylaştıracak şekilde mevzuat değişikliklerinin yapılması, benzer ürün ve hizmet alanlarında yoğunlaşma önlenmesi, satış potansiyelini değerlendirecek fizibilite yapılması, nakliye masraflarını azaltmak için kargo firmaları ile anlaşma, işleyişi ile ilgili işlemlerin kolaylaştırılması, hammadde ve girdi tedariki, hizmet alımı, üretim, satış noktaları konularında kooperatifler arası işbirliği, pazarlama, iletişim, marka oluşturma, tanıtım, ulusal, yerel ve hatta uluslararası fuarlara ortak katılım gibi konulara yönelik programların eksikliği hissedilmektedir. Yaşadığımız her zorluklar, işletme becerilerimizin artmasına, teknoloji kullanımı gelişmesine, yeni beceriler kazanmamıza, üretme, dayanışma, sorumluluk gibi konularda bütünleyici ve destekleyici mekanizmaları hayata geçirmemizde önemli bir adım, aktör olmuştur. Hükümetin kadın kooperatifçilik faaliyetlerinin ülke genelinde yaygınlaştırılması üzerine çalışmalarıyla, iş gücüne kadın katılımını artırma yönünde olumlu gelişmeler olmaktadır. “Kadın Kooperatiflerin İşbirliği Yoluyla Güçlendirilmesi Protokolü”, “Kooperatiflerin Desteklenmesi Programı”, destekleyici altyapı politikaları ve programlarında dikkate alınmıştır. Nesillerin çoğalmasında doğurgan rolü üstlenen kadınların emeğinin değerlendirmesinde, ekonomik yönden ayakta durabilen kadınlar ailesine, yaşadığı toplumsal çevreye ve ülkesine daha faydalı bir birey olarak toplumsal hayatta hak ettiği yeri alarak, etkin rol alması toplumların kazancına olacaktır.

Aylin YILDIZ

Karacabey Dağkadı Üreten Kadınlar Tarımsal Kalkınma Koop. Bşk.

Tarım konusunda biz üretim bazlı olarak tek kadın kooperatifiyiz, tek ürün yapıp kendi yöresel ürünümüzü uygun bir şekilde bir marka haline getirerek tüketiciye sunuyoruz. Kendi ürünlerimizi bizzat kooperatifin tarlasında yetiştiriyoruz. Örneğin elma kurutma makinemizde elma kurusu yapıyorsak elma kurusunun dış kabuklarından elma sirkesi yapıyoruz, ürünleri her şekilde değerlendirmeye çalışıyoruz. Özlenen ve aranan doğal ürünleri tüketiciyle buluşturuyoruz, kırsaldaki kalkınmanın en özel yanı bu. Kadınların kooperatiflere hem ortak, hem işçi, hem de patron oldukları için inanılmaz bir özgüvenleri oluyor. Biz bu konularda çok bilgi sahibi değildik. En büyük sorunlarımızdan biri maddiyatımızın çok güçlü olmaması. Sıfır sermaye ile kurduk, hiçbir kadın ortağımdan hiçbir maddi destek almadık. Sağ olsun Karacabey Belediye Başkanımız Sayın Ali Özkan sayesinde dernek olarak bu işlere giriştik, ondan sonra ben Karacabey’deki bütün sivil toplum kuruluşları ile görüştüm, destekler aldım, kısa zamanda güzel yerlere geldiğimizi düşünüyorum. Kadın kooperatiflerinin devamlılığı ve sürekli olması için kadın en ucuza mal edip tüketiciye en ucuz sunabileceği ürün üzerinde çalışıp bunun üzerine kendini güçlendirmesi gerekiyor. Örneğin Karacabey Dağkadı köyü salça, Mudanya Tirilye zeytin örneği gibi. Ayrıca her ürünün eşit kalitede çıkmasını sağlama adına çalışmalarımızı daha modernize etmeliyiz. Gıda önemli bir konu, bizler de gıda mühendisleri ve gıda konusunda uzman olan hocalarımızdan destekler alıyoruz.

Nurcan YILMAZ

Oylat Boğazı Kadınları Tarımsal

Kalkınma Koop. Bşk.

Kadınların örgütlenmesi, üretmesi, karşı çıkması ya da desteklenmesi insanlık tarihinin her döneminde akışı değiştiren bir etken olmuştur. Kırsal alanlarda üretici olan, işçi olan ilk aktör kadınlardır. Ev işleri, tarladaki işler ve hayvan bakımı gibi birçok iş kırsalda kadının sırtındadır. Emeğin değerlenmesine ve gelişmeye yapılan her türlü pozitif destek toplumların yapı taşı olan kırsal alana büyük bir etki yapacak, yansımaları ise topluma ve ekonomini n her alanında görülecektir. Bursa aynı zamanda çok önemli bir tarım şehridir. Hem turizme hem de tarımsal ürünlerin işlenmesine katkı sağlayan Bursa kadın kooperatiflerimiz, kamu kurumlarınca daha fazla desteklenmesi gerekir. Destekler yetersiz. Kadınlarımızın gerçekte çok ağır olan kooperatifçilik mevzuatına hakim olabilmesi, daha önce tanımadığı ticari hayata adapte olabilmesi zaten yeterince zor. Özellikle makineleşme ve teçhizat yönünde hibe ya da mal alımı karşılığı şeklinde formüller bulunması elzemdir. Kamuya yapılan gıda alışverişinin pazarı kadın kooperatiflerine yönlendirilmelidir. Mevzuata uygun üretme konusunda taviz vermeden yeni pazarların bulunabilmesi yönünde yardımcı olunmalıdır.

Seda ŞENTÜRK

Orhangazi Kadın Girişimi

Üretim ve İşletme Koop. Bşk.

Kadın kooperatifleri, yereldeki kadınlara tam anlamıyla ulaşabilmesi halinde; yaptıkları ürünlerin pazarlanması ve satışı konusunda büyük destekler sağlayabilir. Kooperatifler, üreten kadınları gün ışığına çıkarır. Kadınları, sadece evde ürettiklerini çevresine satması ile kısıtlı bırakmaz, genele açılmasını da sağlar. Bu da kadının kooperatifleşme sayesinde ev ekonomisine sağladığı katkıyı büyüyerek ülke ekonomisi ile de paylaşımını sağlar. Kırsalda yaşayan vatandaşlarımız kooperatif adından korkuyor olsalar da; son zamanlarda bazı girişimcilerin başarı hikayeleri önlerinde bir umut ışığının doğmasına sebep oldu. Kırsaldaki kadın çalışmaktan uzak gibi görünse de, aslında tarlasında bağında bahçesinde ürettikleri ile çalışma hayatının mihenk taşlarından biri konumunda. Fakat kendisi bunu rutin bir yaşayış olarak gördüğü için farkında değil. Bizim kooperatif olarak amacımız bunu geliştirmek. Kırsaldaki kadının ürettiklerinin farkında olmasını; yetiştirdiği domatesten salça, buğdaydan ekmek yapıp satabileceği mantığını zihnine yerleşmesi için uğraşacağız. Ürettiklerini el ele vererek nasıl değerli kılacağını göstereceğiz. Yaşadığımız zorluklar genel anlamda birçok kadın kooperatifleri ile aynı prosedürleri içeriyor. Kurulum çok kolay, fakat ilerleme konusunda devlet desteği şart. Kadının iş hayatındaki rolünün son yıllarda çok daha önem kazandığı günümüzde, gerek Bursa genelinde, gerekse yurt genelinde özellikle kadın kooperatiflerinin çok büyük rol oynayacağı aşikar. Bu aşamada evde üretip kendi kazanıp kendi yiyen kadını aza kanaat edecek pozisyondan çıkarıp, büyüyerek kendine olduğu kadar ülke ekonomisine de katkı sağlamasına ön ayak olacak kooperatiflere, devletin uzatacağı el sayesinde Türkiye çok daha refah ve kendi kendine yeten bir ülke konumuna gelecektir kanaatindeyim. Eğitim desteği ve projeler için hibe destekleri, kurulum desteği gibi destekler yeni kurulmakta olan kooperatifler için çok faydalı oluyor. Kurulum aşamasındaki harcamalarımızı bir nebze de olsa rahatlatıyor. Bu da bize avantaj sağlıyor. Bu danışmanlık ve destek hizmetlerinin artarak bize yansıması uzun vadeli düşünüldüğünde ülke adına hem büyüme, hem gelişme hem de dışa açılım noktasında çok büyük faydalar sağlayacaktır. Hibe ve desteklerle önü açılan kadın, vasfındaki doğurganlığı burada da gösterip Türkiye’yi çok daha ilerilere götürecektir.

Sevgi Yılmaz BAL

Orhaneli Kadın Girişimi

Üretim ve İşletme Koop. Bşk.

Orhaneli kadın kooperatifi olarak kadınlarımızın ekonomik ve sosyal alanda gelişmesi için önemli bir yer tutuyoruz. Biz Orhanelimizi tanıtalım, insanlarımıza iş kapısı açalım diye bu işe başladık ve sürdürüyoruz. Kadınlarımız ilk kooperatife geldikleri zaman servise çıkamam, konuşamam diyorlardı. Zaman geçtikçe ve bazı şeyleri gördükçe her şeyi yapmaya başladılar. Ben diyemeyen kadın, biz demeye başlıyor. En önemlisi de bu özgüven yerleşiyor, ben de varım buradayım diyebiliyorlar. Bizler kırsal kesimde yaşamlarımızı sürdürüyoruz. Erkeklere iş yokken, biz kadınlar bir araya gelip kendimiz iş üretmeye başladık. Bazen toplu alımlarımızda sabah 8’de başlayıp akşam 9’a kadar çalışıyoruz. Bir bakıma örnek de oluyoruz. Kadınlar kooperatifte çalışarak aile ekonomilerine katkı sağlıyorlar. Kadın kooperatiflerinin yaptığı ürünler diğer marketlere göre daha pahalıdır. Fakat bizlerin yaptığı yerli malı olduğu ve kaliteden ödün vermeden üretildiği için pahalı olabiliyor. Kadınlar işe, derneğe gidebiliyorsa, kooperatife de gidebilir. Kooperatifte üretim resimleri de olabilir.

Kırsaldaki kadınlar olarak kooperatifçiliği çok fazla bildiğimizi söyleyemem. Bizim buralarda imece usulü bir araya gelinerek çalışılır. Bugün bana, yarın başka komşuya şeklinde, bir araya gelip kışlıklarımızı hazırlıyoruz. Bu mantıkla kooperatifçilik faaliyetlerimizi sürdürüyoruz.